Oleksandr,àitoántuyểnquânUkraineđốimặtkhichiếnsựkéodàcá mún từng là lái buôn ôtô đã qua sử dụng, nói rằng không thể đứng ngoài sau khi chứng kiến 5 người quen thiệt mạng trong cuộc xung đột lớn nhất tại châu Âu sau Thế chiến II và tình nguyện nhập ngũ.
Ba người còn lại nhận giấy triệu tập của văn phòng tuyển quân. Hai người cho biết họ không thể nhập ngũ vì không đủ điều kiện sức khỏe, một người bị tổn thương não sau tai nạn, người còn lại phải lắp nhiều miếng kim loại hỗ trợ cột sống.
Người thứ 4 là Yevhen, 42 tuổi, là giám đốc bán hàng và không có kinh nghiệm quân ngũ. "Tôi sẽ không trốn đi lính, nhưng thực lòng tôi chẳng biết mình có thể đóng góp được gì", Yevhen nói.
Hình ảnh tại các văn phòng tuyển quân của Ukraine giờ trái ngược hoàn toàn khi chiến sự giữa nước này với Nga bùng phát cuối tháng 2/2022, khi hàng nghìn người xếp hàng bên ngoài những cơ sở này.
Điều đó khắc họa thách thức mà Ukraine phải đối mặt trong xung đột với Nga là làm thế nào duy trì lượng tân binh nhập ngũ mà không gây bất ổn xã hội và làm thế nào để xây dựng năng lực giúp họ giành được thế chủ động trên chiến trường.
Binh sĩ Ukraine chuẩn bị cho máy bay không người lái cất cánh tại khu vực tỉnh Kharkov ngày 30/10. Ảnh: Reuters
Tổng tham mưu trưởng quân đội Ukraine, đại tướng Valeriy Zaluzhnyi ,hồi đầu tháng 11 nhận định cần thêm năng lực pháo binh, rà phá bom mìn và tác chiến điện tử để phá vỡ tình thế bế tắc trên chiến trường, cũng như "xây dựng lực lượng dự bị".
"Tuy nhiên, khả năng huấn luyện lực lượng dự bị tại Ukraine cũng bị hạn chế", tướng Zaluzhnyi thừa nhận. "Chúng tôi không thể rút các binh sĩ đang được triển khai trên tiền tuyến. Trong khi đó, Nga có thể tập kích các trung tâm huấn luyện. Ngoài ra, luật pháp vẫn tồn tại những lỗ hổng để nhiều người lợi dụng trốn nghĩa vụ quân sự".
Ukraine tiếp tục duy trì chế độ tuyển quân có điều kiện từ tháng 2/2022, song nỗ lực này không còn hiệu quả khi cuộc xung đột kéo dài dai dẳng, gây ra tinh thần chán nản và mệt mỏi.
Theo điều tra của BBC, gần 20.000 nam giới Ukraine trốn tòng quân bằng cách ra nước ngoài bất chấp lệnh cấm xuất cảnh hoặc làm giả giấy tờ chứng minh không đủ điều kiện nhập ngũ.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky hồi tháng 8 cách chức toàn bộ lãnh đạo văn phòng tuyển quân cấp tỉnh sau loạt bê bối nhận hối lộ giúp người trốn nhập ngũ. Ông Volodymyr Zelensky đầu tuần này thông báo Ukraine đang cải cách chương trình động viên binh sĩ, song chưa công bố chi tiết.
Các quan chức Ukraine và giới chuyên gia phương Tây nhận định quân đội nước này không chỉ đối mặt bài toán về số lượng binh sĩ, mà còn phải giải quyết vấn đề thể lực, năng lực và kỹ năng.
Jack Watling, chuyên gia tại Viện Nghiên cứu Quốc phòng và An ninh Hoàng gia Anh (RUSI), cho biết độ tuổi trung bình của binh sĩ Ukraine tại mặt trận và những người được đồng minh phương Tây huấn luyện là 30-40, thay vì độ tuổi thường gặp là 18-24.
"Vấn đề không phải là quân số mà là chất lượng và khả năng chỉ huy các hoạt động quân sự trên quy mô lớn", chuyên gia Watling nhận định. "Đợt động viên binh sĩ năm ngoái của Ukraine thu hút lượng lớn nam giới nhiều tuổi với kinh nghiệm quân sự không tương đồng. Hiện nay Ukraine cần nam giới trẻ tuổi với sức bền và kỹ năng cao hơn".
Cục diện chiến sự Nga - Ukraine. Đồ họa: WP
Chuyên gia Franz-Stefan Gady tại Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế (IISS) có trụ sở tại Anh nhận định "Ukraine cần binh sĩ ở trạng thái thể chất tốt nhất". "Các yêu cầu về thể chất với bộ binh ngày càng khắt khe và tăng lên khi xung đột chuyển sang hình thức giao tranh quy mô nhỏ trong hệ thống chiến hào", ông Gady nói.
Ukraine giữ kín quân số và thương vong của lực lượng vũ trang. Một số chuyên gia phương Tây và quan chức địa phương Ukraine cho biết lực lượng vũ trang nước này có khoảng một triệu quân, tính cả nhân sự của lực lượng phòng vệ lãnh thổ, mật vụ và biên phòng, gấp đôi quân số trước tháng 2/2022. Các quan chức Mỹ ước tính khoảng 70.000 binh sĩ Ukraine đã thiệt mạng và 120.000 người bị thương.
Để phục vụ nỗ lực tuyển quân, giới chức Ukraine thiết lập các trạm kiểm soát ven đường để phát hiện người trốn tòng quân. Những người có vẻ đáp ứng tiêu chuẩn thể chất sẽ bị cưỡng chế đến phòng tuyển quân địa phương.
Tướng Zaluzhnyi cho biết Ukraine đang thiết lập một cơ quan đăng ký thống nhất cho những người phải đi nghĩa vụ. Tướng Zaluzhnyi còn nêu ra khái niệm "thực tập chiến đấu", tức là đưa tân binh mới được động viên và đào tạo vào các đơn vị tiền tuyến dàn dặn kinh nghiệm tác chiến để học hỏi và chuẩn bị.
Konrad Muzyka, thuộc nhóm Rochan Consulting tại Ba Lan, nhận định Ukraine có ít nhân lực hơn Nga, do đó việc huấn luyện quân nhân tốt hơn là điều rất cần thiết để họ có thể duy trì động lực trong xung đột kéo dài.
"Ukraine không thể áp dụng hình thức tác chiến của Nga, vốn tập trung cho chiến tranh tiêu hao, do Nga có thể vượt Ukraine ở nhiều khía cạnh từ sản xuất quốc phòng tới khả năng chịu tổn thất", ông Muzyka nói.
Binh sĩ Ukraine lắp súng chống tăng SPG-9 tại khu vực gần thành phố Avdeevka, tỉnh Donetsk ngày 8/11. Ảnh: Reuters
Trong nỗ lực nhằm tái khởi động quy trình tuyển mộ và thu hút tân binh trẻ với trình độ học vấn tốt hơn, Bộ Quốc phòng Ukraine cho biết những người tình nguyện nhập ngũ không nhất thiết phải ra tiền tuyến mà có thể phục vụ tại vị trí phù hợp với kỹ năng của họ.
Nỗ lực này một phần nhằm thu hút thêm nhân lực với kỹ năng công nghệ thông tin cho các đơn vị vận hành máy bay không người lái (UAV) hoặc những loại vũ khí công nghệ cao khác.
Ba người Ukraine với chuyên môn công nghệ thông tin cho biết có thể xem xét nhập ngũ nếu được đảm bảo nhận vị trí vận hành UAV, tác chiến trên không gian mạng hoặc làm các hoạt động tương tự.
Bộ Quốc phòng Ukraine ký thỏa thuận với một nền tảng tuyển dụng trực tuyến nhằm hỗ trợ binh sĩ chuyển sang các vị trí phù hợp hơn với kỹ năng của họ.
"Dự án cho phép một người chọn vị trí cụ thể tại đơn vị mà kinh nghiệm dân sự của họ trở nên hữu ích nhất", Thứ trưởng Quốc phòng Ukraine Natalia Kalmykova khẳng định.
Các binh sĩ Ukraine trên tiền tuyến đang được trả hơn 3.000 USD/tháng. Đây là mức lương cao tại Ukraine, quốc gia có thu nhập trung bình chưa tới 500 USD/tháng và cao hơn nhiều so với mức 650 USD/tháng của các binh sĩ tham gia hỗ trợ tại hậu phương.
Thứ trưởng Kalmykova hồi đầu tháng 11 cho biết nước này sẽ tiếp tục duy trì chế độ nghĩa vụ quân sự bắt buộc, song sẽ bỏ nếu đủ người tình nguyện nhập ngũ.
Vitaly Markiv, một chỉ huy Ukraine trên tiền tuyến, nhận định nước này "không nên chú trọng số lượng mà nên ưu tiên vào chất lượng và trí tuệ" của các binh sĩ trong thời điểm hiện tại.
Nguyễn Tiến(TheoFT)